Bilgi almak için özellikle yararlandığınız kaynaklar hangileri?

İstanbul Modern’in Danışma Kurulu ile Baksı Kültür ve Sanat Vakfı’nın Mütevelli Heyeti üyesiyim; bu kurumlarla olan çalışmalarımız sırasında, bazı konularda zaman zaman bilgilenme olanağı buluyorum. Ayrıca çok sevdiğim bir dostum olan Olgaç Artam’ın (Antik A.Ş.) sanata olan bakışına çok inanıyorum ve sanat üzerine kendisiyle sık sık sohbet ediyoruz. Pandemiden önce Art Basel’i ve Frieze’in Londra ayağını ziyaret ediyordum. Türkiye’de Contemporary İstanbul’u takip ediyorum. Az önce de belirttiğim gibi, önceki dönemde çok yoğun olduğumdan bu konularda benim elim, kolum Defne olmuştu. Ben yurt dışındayken bana Türkiye’deki kimi sergi ve sanatçılarla ilgili bilgi veriyordu. En çok üzüldüğüm noktalardan biri sanatçı atölyelerini pek ziyaret edememiş olmamdır; o ortamları seviyorum. Türkmenistan’dayken birkaç sanatçı arkadaşım vardı ve onların çalışma ortamları çok hoşuma gidiyordu. Orada olduğum süre içinde onlarla bol bol vakit geçirdim. Bunu Türkiye’de de yapabilmek isterdim; ancak dönemin zaman darlığı buna izin vermedi. Sanatçılarla aynı mekanı paylaşamamanın getirdiği eksikliği şimdi yeni bir projeyle telafi etmeyi umuyorum. Bodrum’da bulunduğumuz yer, eskiden bir at çiftliğiydi ve burayı bir “art farm” haline getirmeyi; burada usta sanatçılarla genç, yetenekli sanatçıları buluşturmayı arzu etmeye başladık. Projemizi yürütmeye ve büyütmeye çalışıyoruz. Önümüzdeki dönemde sanatçılarla daha çok bir arada olmamızın yolu bu projeden geçebilir.

Koleksiyonda sizin için ayrı bir öneme sahip bir eser var mı?

Koleksiyonumuzdaki eserlerin hepsi benim için çok değerli ve her birinin varlığı beni ayrı ayrı heyecanlandırıyor. Herhangi birini seçmem mümkün değil; çünkü birinin adını ansam diğeri gönül koyacak. Ancak geçenlerde bana bir dergiden ulaştılar ve “koleksiyonunuzda hangi sanatçının işinin olmasını isterdiniz” diye sordular. Nicolas Party adlı bir sanatçı var ve onun o naif resimleri çok hoşuma gidiyor. Eğer koleksiyona dahil olabilseydi, bu beni çok heyecanlandırırdı.

Koleksiyon yaparken sizi en çok zorlayan konular (depolama, koruma, vb) hangileri oldu? Bunlara nasıl çözümler ürettiniz?

Aslında müzeleşme sürecimiz aşamalar halinde gerçekleşti. Ofis depomuzdaki eserler birikmeye başlayınca daha profesyonel bir depolama sistemine geçmeye karar verdik ve Maslak Atatürk Oto Sanayi’deki büyük ve eski bir tamir atölyesini depo haline getirdik. Orada gazlı yangın söndürme sistemi bile kurduk ve gayet dikkatli davrandık. Mekanda iki buçuk, üç sene kadar kaldık ve bu sırada sanat eserlerinin korunmasına dair deneyimler elde ettik. Türkmenistan’da yaptığımız bazı projelerde zaten bu tür hassas çözümler üretmiştik ve konuyla ilgili bilgimiz vardı. Eskişehir projesi yapılırken de mimarımız Kengo Kuma, daha önce çok sayıda müze projesi gerçekleştirdiği için bizleri yaratmamız gereken koşullarla ilgili olarak bilgilendirdi. Biz de bunların hepsini imtina etmeden yerine getirdik. Bu sayede, özellikle yangına ve hırsızlığa karşı yoğun tedbirlerin alınmış olduğu bir müzeye ve depoya sahibiz.

Koleksiyonu Eskişehir’le buluşturma ve OMM - Odunpazarı Modern Müze gibi dünya çapında ses getiren bir müze kurma fikri nasıl ortaya çıktı?

Müze kurma düşüncesi hemen oluşmamış olsa da, eserlerin sayısı bu denli artmışken kamuyla paylaşılmamalarının ve bir kenarda öylece durmalarının anlamını ailecek sorgulamaya başlamıştık. Onlar için bir sergileme ortamını nasıl yaratabileceğimizi düşündük. Eskişehir benim memleketim ve orada bir otelimiz var. Odunpazarı ise Osmanlı sivil mimarisinin önemli örneklerinin bulunduğu bir bölge. Ben de Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanı Sayın Yılmaz Büyükerşen’i ziyaret ettim ve kendisiyle bir sergi alanı yaratmaya yönelik niyetimi paylaştım. O da buna uygun olabilecek birkaç yer gösterdi ve bunlardan bir tanesi Odunpazarı semtinin içinde bir alandı. Aklıma ilk gelen, 1700’lerin başlarında oluşmuş bir semtin o zamanki mimarisiyle bugünün modern mimarisi arasındaki karşıtlığın insanların ilgisini çekebileceğiydi. Öte yandan Odunpazarı’ndaki evlerin ana malzemesi ahşap olduğundan, bu projeyi ahşap ile çalışan bir mimarla yapmamız gerekiyordu. Yakın çevremizden birçok kişi de Kuma’yı tavsiye etti. Bunun üzerine Japonya’ya gidip kendisiyle görüştüm; o da Eskişehir’i ziyaret etmek istedi. Ortağı Yuki Ikeguchi ile birlikte geldiler ve ortamdan çok etkilendiler. Mimarla konuşmaya başladığımız sıralarda bu yapının bir müze olması gerektiği ve bunu yalnızca fiziksel koşullarıyla sağlaması değil, bir vakfı olması gerektiği düşünüldü; derken proje kendiliğinden yürüdü. İyi ki de öyle oldu. Eskişehir için önemli bir değer yarattığını düşünüyorum. Odunpazarı dedelerimizin mahallesi ve müzeyi kurmaktaki amacım sorulduğunda “mahallemizin, şehrimizin, ülkemizin adının dünyada duyulmasından daha büyük bir keyif olamaz” diyorum.

Hoşuma giden eserleri alıyor olmaktan, hatta almasam bile onlara bakmaktan, onları takip etmekten son derece memnunum.

Eskişehir müzeyi nasıl karşıladı? Beklediğiniz etkiyi yarattı mı?

Tahminlerimizin çok üzerinde bir ilgi gördü. Geçtiğimiz günlerde kamuoyunda tepki alma araştırması yapan arkadaşların verdiği bilgiye göre, OMM'un şu ana dek iki milyara yakın kez medya görünürlüğü olmuş; buna sosyal medya, televizyon, gazete ve dergiler dahil. Bu, müthiş bir şey. Müze, sanat camiasında da çok ses getirdi. Müze binasının iyi bir mimar tarafından yapılmasının ve Eskişehir’de konumlandırılmasının bunda büyük etkisi oldu. Ancak en az onlar kadar önemli bir başka etmen de sergiyi gezen herkesin oradan olumlu düşüncelerle ayrılmasıydı. Çünkü izleyiciler için anlaşılabilir bir sergiydi. Bence Türkiye’de müzeler hala birer öncü olma görevi taşıyor ve öncülüğünü en çok yapmaları gereken de sanatı sevdirmek. Sanatı uç noktalarda yorumlamak, ona görece standart düşünce ve beğenilere sahip izleyicileri dışlayan bir yerden bakmak kopukluğa neden oluyor. OMM'un birçok müzeye kıyasla çok daha yüksek bir ziyaretçi potansiyeli oluşturmasında ilginç bir binada yer alması ve Eskişehir gibi yükselen bir değerin parçası olması elbette etkili oldu; ama burada ‘sıradan’ bir koleksiyonun sergilenmesi de bir o denli önemliydi. Ben müzedeyken Odunpazarı’ndan gelen teyzelerin, bir resmin karşısında çocukları ve torunlarıyla birlikte durup düşüncelerini ifade etmelerine ve gülüşmelerine tanık oldum; o işle ilgili söyleyebilecekleri bir şeyleri vardı ve ben bunu çok önemsiyorum. Toplumla samimiyet kurabilen sanat, insanları kendine daha çok çekiyor. Yine bir keresinde beni bir sanat yarışmasına jüri üyeliğine davet ettiler ve orada bazı genç arkadaşlar vardı. Beğeni tariflerini hem dar kapsamlı, hem de çok eleştirel buldum. Bu düşüncemi kendileriyle de paylaştım.

OMM - Odunpazarı Modern Müze’nin kurulmasından önce, koleksiyonu Polimeks’in binalarında sergiliyordunuz; hatta bu sayede bazı çalışanlarınız koleksiyonerliğe adım bile atmış. Koleksiyonun bir bölümünü başka mekanlarınızda sergilemeyi sürdürüyor musunuz? Koleksiyonun tamamını OMM’da görmek mümkün mü?

Tabii ki ofislerimizde sanat eserleri halen mevcut. Müzenin alanı koleksiyonun tamamını aynı anda sergilemek için yeterli değil ve koleksiyondan seçkiler zaman zaman değiştirilerek sergileniyor. Unutmamak gerekir ki İdil ve müze ekibinin ayrı bir sergi programı var; sadece koleksiyon sergileri değil, konseptini onların kararlaştırdıkları bazı süreli sergiler de söz konusu. Arzu ederlerse, koleksiyondaki o konseptle örtüşen işleri de bu sergilere dahil edebiliyorlar. Müzenin işletim ve sergileme kararları genç ve kadın yöneticilerimizde; on üç kişilik bir ekip ve aralarında yalnızca bir erkek var! Bu pozitif tavrımızın altını ayrıca çizmek isterim.

Bazı eserler İstanbul’da, Eskişehir’de ve Alaçatı’daki otelinizde görülebiliyordu… Onlarla ilgili bir değişiklik söz konusu oldu mu, yeni projeleriniz var mı?

Aslında şimdilerde sanat camiasından bazı dostlarımızla birlikte kapsamlı bir çalışma içindeyiz. Büyükada’yı bir sanat adasına dönüştürmekle ilgili bir fikrimiz var ve henüz çok yeni bir girişim. Süreç olumlu yönde ilerlerse OMM Ada’nın olmaması için hiçbir neden yok. Eserlerin bir depoda duracağına Büyükada’daki bir OMM’da sergilenmesi düşüncesi bana çok hoş geliyor. Ada zaten çok kıymetli; İstanbul’un tarihi değerlerini yitirmeyen nadir yerlerinden biri ve bizim bu kıymeti fark edip o değerleri de yitirmeden üzerine sağlıklı bir işlev eklememiz lazım. “Büyükada niye bir Venedik olmasın?” da sloganlarımızdan biri.

Koleksiyonerliğe başlayanlar mutlaka beğendikleri eseri alsınlar; beğenmedikleri hiçbir şeyi, asla “ileride değer kazanır” gibi sebeplerle almasınlar. Bunlar, bir koleksiyonere bütün amatörlüğünü kaybettirir.

Sanat dışında koleksiyon yaptığınız başka alanlar var mı?

Geçmişte çok fazla seyahat ettiğimden, asistanımla birlikte otel oda kartları koleksiyonu yapıyorduk; ben seyahatten gelince kartları ona veriyordum, o da arşivliyordu. Ayrıca Bodrum’da yapmayı düşündüğüm proje için sürdürülebilirliği göz önünde tutuyorum ve daha önce kullanılmış malzemeleri yeniden kullanmaya yönelik bir yol haritası çiziyorum. Genellikle eskicilerden, bazen de antikacılardan, artık işlevini yitirmiş hesap makinesi, daktilo, dikiş makinesi, terazi gibi ürünleri alıp biriktiriyorum. Ama onlara ileride başka işlevler vererek onları yine hayatın bir parçası haline getirmek istiyorum. Koleksiyonculuğa girmez belki; ama bu da bir biriktirme. Böylece sanatçıların önünde büyük bir malzeme yığını olacak ve onlar da istedikleri objeyi istedikleri şekilde sanata dönüştürerek ona yeniden değer kazandıracak.

Koleksiyonerliğe yeni başlayanlara ne gibi önerileriniz olurdu?

Mutlaka beğendikleri eseri alsınlar; beğenmedikleri hiçbir şeyi, asla “ileride değer kazanır” vb sebeplerle almasınlar. Bunlar, bir koleksiyonere bütün amatörlüğünü kaybettirir. Ayrıca genç sanatçıları iyice araştırmalarını öneririm. Burada sürekliliği olacak sanatçıları bulmak önemli; çünkü genç sanatçılar sanatı bırakıp başka alanlara geçebiliyorlar ve bu da koleksiyoner için bir handikap. Bir de kendilerine danışmanlık yapabilecek, dürüst ve samimi buldukları insanlardan bilgi almalarında büyük yarar olduğunu düşünüyorum. Bu tür bilgileri yayınlar aracılığıyla takip etmeleri de çok önemli.

Bu röportaj, TEB Özel için Art50.net adına İpek Yeğinsü tarafından gerçekleştirilmiştir.